VANAF DE WAAL DE STUWWAL OP
GELOOF EN ONDERWIJS
Op deze pagina wordt er gekeken naar de staat van het geloof en onderwijs in Nijmegen-Groesbeek. Er word hier ingegaan op Nijmegen stad, Heilig Landstichting en het onderwijs van Nijmegen en Groesbeek.
Religie Nijmegen
Vanaf de 7e eeuw is het rijk van Nijmegen komen te vallen onder het Katholieke Christendom. Na de opstand van de Nederlandse steden zoals Nijmegen in 1591 is de stad Protestant geworden. Het Katholieke geloof was verboden en de kerken zoals de Stevenskerk werden afgestaan. Ondanks dit bleven vele inwoners hun Katholieke geloof trouw.
In 1794 kregen Katholieken weer een plaats in het stadsbestuur. Het gemeentebestuur werd afgezet door de Franse en Bataafse (Nederlandse) troepen de stad binnen trokken tijdens de revolutie. Vanaf 1795 was het Katholieke geloof weer toegestaan. In 1796 verklaarde de Nationale Vergadering, het eerste parlement, alle geloven voor de wet gelijk. Op 25 juli 1808 had koning Lodewijk Napoleon de Broerstraatkerk en de Regulierenkerk overgedragen aan de Katholieken. Officieel hadden de Katholieken ook recht op de Stevenskerk is deze in eigendom gebleven van de Protestanten dankzij vertragingsprocedures en de gereformeerden.
Vanaf de jaren dertig en veertig in de 19e eeuw was de invloed van de Katholieken goed te zien. De eerste vrouwelijke kloostergemeenschap was gevestigd en de stad werd verdeeld in vier lokale gemeenschappen met een eigen pastoor. Er kwam een Katholieke krant, een ziekenhuis, Katholieke scholen en eigen begraafplaatsen. Uiteindelijk is er in 1923 de Katholieke Universiteit Nijmegen opgericht. Dit om het Katholiek Nederland een waardige plaats te geven in de samenleving.
Heilig Landstichting
Het Heilig Landstichting is gelegen op een stuk Nederrijksewald van Romeinse legerplaatsen aan de Hunnerberg en het Korpsplateau, ongeveer 2000 jaar geleden.
In de Middeleeuwen zijn grote stukken bos ontgonnen op deze plek en is tussen de 14e en 15e eeuw de eerste kapel gebouwd aan de Groesbeekseweg door het Nijmeegse Broerenklooster. Later in de 17e eeuw hadden de Staten van Gelderland, toenmalig eigenaar van het Nederrijksewald, percelen van het bos weggegeven aan rijke Nijmeegse burgers. Zij bouwden daar boerderijen zoals aan de Groesbeekseweg en de Meerrijkselaan. In de loop der tijd komen aan deze wegen ook herbergen en arbeidswoningen te staan die een kleine gemeenschap vormde. De gemeenschap werd ‘De Ploeg’ genoemd. Hier komt uiteindelijk het Heilig Landstichting te liggen.
In 1906 waren er ideeën bedacht door een Waalwijkse priester genaamd Arnold Suys om een park voor bezoekers te maken. In dit park konden bezoekers een wandeling maken langs plekken uit het leven van Christus en moest uitgroeien tot het Katholieke centrum van Nederland. In het jaar 1911 werd het voormalig ‘Heilig Land’ opgericht met een museum, begraafplaats en bijhorende kerk (de Cenakerk) later toegevoegd. Daarnaast werd een kleuterschool neergezet, een jongens- en meisjesschool. Dit werd allemaal gedaan na goedkeuring van Bisschop Wilhemus van de Ven.
Vanaf de jaren 30 ging gemeenschap De Ploeg en het Heilig Land zich steeds meer samenvoegen tot een dorp. Het dorp kreeg de naam Heilig Landstichting. Na de Tweede Wereldoorlog waren vele huizen beschadigd en klooster Marienbosch diende als een militair ziekenhuis. Vanaf 1950 zijn er uitbreidingsplannen voor het dorp gemaakt voor de bouw van nieuwe woningen, villa’s en bungalows.
Foto van de Cenakerk, van Beeldbank Nijmegen.
Onderwijs in Nijmegen en Groesbeek
Het oudste nog bestaande schoolgebouw is dat van de Latijnse school uit 1545. In deze periode werd vanuit de kerk onderwijs verzorgd. Eind 14e eeuw heeft het stadsbestuur de school overgenomen, omdat er zorgen waren over de kwaliteit van het onderwijs. Er werd in die tijd voornamelijk lesgegeven in de klassieke talen en schrijvers. Leerlingen werden hiermee voorbereid voor de universiteit of een priesteropleiding.
In de 19e eeuw veranderde het onderwijs, er kwam een docent wis- en natuurkunde en er werd zelfs Hebreeuws gegeven. De Latijnse school veranderde zo langzaamaan en in 1842 werd het veranderd in een Stedelijk Gymnasium.
Nijmegen was vanaf 1247 deel van het hertogdom Gelre. Binnen dit hertogdom was Nijmegen hoofdstad van een van de vier kwartieren, hierdoor groeide de invloed van de stad. Er werd besloten dat er behoefte was aan een eigen academie en in 1655 werd de Universiteit van Nijmegen opgericht. Het aantal studenten groeide gestaag tot ongeveer 70 man, het plan was een succes. Toen in 1665 de pest uitbrak en 60 procent van de Nijmegenaren ombracht ging het echter achteruit. De bezetting van de Fransen in 1672 legde het onderwijs helemaal stil en in 1679 viel het doek voor de Kwartierlijke Universiteit.
Begin 1900 wordt er druk gezocht naar een plek voor een nieuw op te richten Katholieke Universiteit. In deze periode zijn de Katholieken slecht vertegenwoordigd in de hogere banen in de maatschappij. Een eigen, Katholieke Universiteit zou hier verandering in moeten brengen. In 1918 wordt een commissie opgesteld met als doel het binnenhalen van deze Universiteit voor Nijmegen. Na lang overleggen en lobbyen wordt Nijmegen in 1923 verkozen tot vestigingsplaats voor de Universiteit.
Na lang uitstellen wordt er in 1850 een Ambachtsschool opgericht. Drie leraren geven belangeloos les aan jongens die een ambacht willen leren. In de begintijd is dit nog vrij kleinschalig en amateuristisch. In 1901 wordt hierom de professionele Ambachtsschool opgericht. In 1920 wordt het onderwijs gereorganiseerd waardoor er meer ruimte komt voor theoretische vakken. Na de oorlog wordt er ook een Rooms-Katholieke school opgericht.