VANAF DE WAAL DE STUWWAL OP
WATER
In het onderdeel water wordt er gekeken naar de verschillende wateren die zich in het gebied bevinden en hoe deze invloed hebben op het veranderen van het landschap.
De Waal
De rivier de Waal behoort tot het stroomgebied van de Rijn. De Rijn stroomt vanuit Duitsland ter hoogte van Spijk Nederland binnen. Na 9,5 kilometer stroomafwaarts splitst de Rijn in de Waal en het Pannerdensch kanaal. De verdeling van het water bij deze splitsing is twee derde voor de Waal en een derde voor het Pannerdensch kanaal.
De Waal zorgt voor 65 procent van de waterafvoer en is hiermee de waterrijkste arm van de Rijn in Nederland. De totale lengte van de Waal bedraagt 82 kilometer. Na de splitsing stroomt de Waal langs een aantal natuurgebieden van de Geldersepoort zoals Millingerwaard, Gendtse waard en Ooijpolder. Hierna doet de rivier de stad Nijmegen aan.
Nijmegen is de grootste stad die aan de Waal gelegen is. Hoewel Nijmegen aan de linkeroever is gelegen, breidt de stad zich ook uit naar de rechteroever. Nijmegen is hiermee de enige gemeente die op beide oevers is gelegen.
Vanaf Woudrichem vloeit de Waal samen met de afgedamde Maas tot de Boven-Merwede. Bij Werkendam splitst deze stroom in de Beneden-Merwede en de Nieuwe Merwede. Uiteindelijk komen deze rivierstromen uit op de Noordzee.
Maas-Waalkanaal
Het Maas-Waalkanaal verbindt de Maas bij Heumen met de Waal bij Nijmegen. Het kanaal heeft een lengte van 13,5 kilometer. Zowel de aansluiting op de Maas als die op de Waal gaat via sluizen. De aansluiting van de Maas en het Maas-Waalkanaal vormt het drieprovinciepunt met de provincies Gelderland, Limburg en Noord-Brabant.
Het Maas-Waalkanaal is het belangrijkste waterstaatkundige werk van de twintigste eeuw bij Nijmegen. Op 27 oktober 1927 werd het kanaal door koningin Wilhemina geopend. Het kanaal heeft de vaarroute om het Duitse achterland vanaf Heumen te bereiken met ongeveer 100 kilmeter verkort.
Het Meer
Het Meer is een wetering die is ontstaan uit een oude rivierloop van de Rijn. De wetering is gelegen onder de Nijmeegse stuwwal in de Ooijpolder. Het Meer heeft een belangrijk water afvoerende functie voor de Ooijpolder en de achterliggende Duitse polder. Het water vanaf de stuwwal en het plateau van Groesbeek komt ook in Het Meer terecht. De wetering mondt uiteindelijk uit in de Waal.
Water op de stuwwal
Op de hoger gelegen delen van de stuwwal infiltreert water in de bodem. Een deel van dit grondwater komt na jaren weer aan het oppervlak in de vorm van bronnen in de dalen van de stuwwal. Dit wordt lokaal kwelwater genoemd. Een ander deel van het grondwater blijft decennialang of nog langer in de grond en komt kilometers verderop aan de rand van de rivierdalen aan het oppervlak.
Aan de binnenkant van de stuwwal welt het water ook omhoog waardoor beken ontstaan zoals de Groesbeek, Leigraaf en de Drulse beek. Het kwelwater zorgt ook voor natte natuurgebieden zoals De Bruuk.
Wylermeer
Het Wylermeer is een meer, natuur- en recreatiegebied langs de Nederlandse en Duitse grens nabij Nijmegen. Het Wylermeer is een oude rivierloop van de Rijn. Vanuit Duitsland komt er veel water via verschillende beken en weteringen in het in het Wylermeer. De afwatering van het Wylermeer verloopt via de wetering Het Meer. Het Wylerbergmeer is een meer en recreatiegebied, ten noorden van het Wylermeer.
Tot 1973 was het Wylerbergmeer onderdeel van het Wylermeer. In 1973 is er een omleidingskanaal tussen het Wylermeer en Het Meer gegraven waardoor het Wylerbergmeer werd afgesplitst.
Mookerplas
De Mookerplas is gelegen ten oosten van rivier de Maas, net onder de splitsing met de Maas en het Maas-Waalkanaal. De Mookerplas is ontstaan uit een zand- en grindwinning.
Foto van de waal en de nevengeul van Lent.
Ruimte voor de Rivier
Het klimaat verandert waardoor rivieren steeds meer water krijgen te voorduren. Om overstromingen te voorkomen is het programma ‘Ruimte voor de Rivier’ opgesteld. De Waal bij Nijmegen was een van de projectlocaties. De Waal maakt bij Nijmegen een scherpe bocht en vernauwt zich hier bovendien in de vorm van een flessenhals. In 1993 en 1995 was goed zichtbaar dat de rivier daardoor bij hoogwater kan overstromen. Om de bewoners te beschermen tegen de kracht van het water, zijn rivierkundige maatregelen genomen.
De dijk bij Nijmegen-Lent is 350 meter landinwaarts verlegd. Op deze wijze is er ruimte gecreëerd om een nevengeul voor de Waal aan te leggen. Deze geul geeft de rivier extra capaciteit om water af te voeren. De maatregelen hebben ook een grote ruimtelijke ingreep gehad op de stad Nijmegen. Door de dijkverlegging en de nevengeul is er een eiland in de Waal ontstaan. Het eiland en de nevengeul vormen samen een rivierenpark met ruimte voor recreatie en natuur.